ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ

Ένας ψηφιακά οργανωμένος κόσμος, μια μυστηριώδη αλλαγή που λίγοι γνωρίζουν

Μας εξαπατoύν, μας παραπληροφορούν, μας κοροϊδεύουν, μας στερούν πολιτικά δικαιώματα, εξυπηρετούν ξένα συμφέροντα. Αυτά και πολλά χειρότερα ακούγονται συχνά από συμπολίτες, ασκώντας κριτική όχι μόνο στο πολιτικό σύστημα, κόμματα, κυβέρνηση, αλλά και σε πολλά ΜΜΕ.

Τώρα, πόσο βάσιμες ή αβάσιμες είναι τέτοιες καταγγελίες, εξαρτάτε πολλές φορές από τα προσωπικά και πολιτικά πιστεύω του καθενός. Απόψεις υπάρχουν πολλές, στο κάτω – κάτω, δικαίωμα του καθενός να πιστέψει και ότι θέλει… σε δημοκρατία ζούμε, λέγετε…

Πάντως το σίγουρο είναι, ότι στα ΜΜΕ υπάρχει ένα φιλτράρισμα των ειδήσεων. Είναι και τόση μεγάλη η ροή ειδήσεων, που για λόγους χρόνου δεν μπορούμε να πληροφορηθούμε για τα πάντα. Και τι μαρτύριο θα ήταν να πρέπει για ώρες να παρακολουθούμε συγκεκριμένους δημοσιογράφους κάποιων μεγάλων καναλιών, μέχρι να μάθουμε τα πάντα.

Αναγκάστηκα φιλτράρονται οι ειδήσεις, για να δούμε, ακούσουμε, διαβάσουμε, αυτό που αποφάσισε κάποιος ότι μας ενδιαφέρει πιο πολύ ή αυτό που θέλει κάποιος να μάθουμε, σίγουρα υπάρχουν και συμφέροντα. Ο νοών νοείτω.

Μερικοί συμπολίτες για να πληροφορηθούνε πιο σωστά (σχετικό και αυτό) χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Μπορεί όμως το διαδίκτυο να μας παρέχει σωστή ενημέρωση; Μήπως υπάρχει και εκεί φιλτράρισμα;

Yπάρχει φιλτράρισμα, όμως όχι παντού. Και δεν εννοώ έναν διαχειριστή μιας π.χ ηλεκτρονικής ιστοσελίδας που επιλέγει τα άρθρα που θα αναρτήσει, αλλά ένα αυτόματο φίλτρο.

Στα αποτελέσματα αναζήτησης στο google γίνεται αυτόματα το φιλτράρισμα, αν το 2009 δεν φέρατε αντίρρηση στην προσωποποίηση της αναζήτησης (αν έχετε λογαριασμό). Στο Amazon, που αν αγοράσατε κάτι από εκεί, στις επόμενες επισκέψεις στην ιστοσελίδα θα εμφανίζονται προϊόντα που είναι σχετικά με αυτό που αγοράσατε (εκτός των διαφημίσεων). Στο Facebook, που αν δεν το καταλάβατε, εδώ και καιρό έχουν εξαφανιστεί φίλοι σας, δεν βλέπετε τις αναρτήσεις όλων πια. Αυτό γίνεται από το 2009 στο Facebook, δεν είναι πρόσφατο. Το καινούργιο στο Facebοok είναι πως πρέπει να πληρώνουμε τώρα για να δούνε όλοι οι φίλοι τις αναρτήσεις μας, χωρίς πληρωμή της βλέπει μόνο ένα μέρος.

Δυστυχώς, όχι μόνο στην πραγματικότητα, αλλά και στον ψηφιακό κόσμο, αποφασίζουν άλλοι για μας. Βλέπουμε στην οθόνη μας ότι θα αποφασίσει για εμάς ένα ή και περισσότερα λογισμικά. Αλγόριθμοι, που αποφασίζουν βάση των αλληλεπιδράσεών που έχουμε στα κοινωνικά δίκτυα αλλά και γενικώς την συμπεριφορά μας. Και μαθαίνουν συνεχώς.

Στο google λειτουργεί ο αλγόριθμος με απλά λόγια έτσι: Αν πριν καιρό, ψάχνατε συχνά την λέξη «Συρία», και στα αποτελέσματα πατούσατε στις ταξιδιωτικές σελίδες για την Συρία, θα δείτε το εξής μετά από μερικούς μήνες, αν ξανά ψάξετε για την λέξη «Συρία». Στα αποτελέσματα μια ταξιδιωτική σελίδα «πιθανών» να είναι στην κορυφή, παρά μια σελίδα που ασχολείται με τα γεγονότα σε αυτήν την χώρα. Ο αλγόριθμος υπολόγισε, ότι όταν κάνετε αναζήτηση για την «Συρία», προτεραιότητα έχουν ταξιδιωτικές ιστοσελίδες, όπως έδειξε και η συμπεριφορά σας στο παρελθόν. Το ίδιο θα συμβεί και με άλλες λέξεις.

Έτσι και το Amazon, που αναλόγως των αγορών μας από το ηλεκτρονικό κατάστημα, μας προτείνει προϊόντα που υπολόγισε ότι θα μας ενδιαφέρουν περισσότερο, βάση αυτών που αγοράσατε ή και είδατε. Φιλτράρει προϊόντα που «πιθανών» δεν σας ενδιαφέρουν.

Στο Facebook οι αλγόριθμοι είναι πιο αυστηροί, αλλά και πιο ύπουλοι. Συνήθως περνάνε μήνες ή και χρόνια μέχρι να συνειδητοποιήσει κάποιος την ύπαρξη τους. Αναλόγως των αλληλεπιδράσεων στο κοινωνικό δίκτυο, που κάνουμε like, πια Άρθρα και αναρτήσεις φίλων/ομάδων/εταιριών διαβάζουμε, το φίλτρο εξαφανίζει τα υπόλοιπα. Αν π.χ, δεν έχετε αλληλοεπίδραση με έναν φίλο Χ, αυτός μετά από λίγο καιρό θα εξαφανιστεί.

Με απλά λόγια, δεν θα βλέπετε άλλο τους συνδέσμους που ανάρτησε, το Στάτους του, κτλ, κτλ. Έτσι και σύνδεσμοι/αναρτήσεις, με πολιτικά Άρθρα που «δεν συμφωνείτε και δεν δώσατε ποτέ σημασία», θα εξαφανιστούνε. Άτομα που τους ενδιαφέρουν συγκεκριμένοι πολιτικοί χώροι και ιδεολογίες, να ξέρουνε ότι κατά προτεραιότητα, αυτά θα βλέπουν. Ο αριστερός τις «αριστερές» αναρτήσεις, ο δεξιός τις «δεξιές» αναρτήσεις… κ.ο.κ. Δεν θα βλέπετε συχνά αναρτήσεις, που πιθανόν και υπολογισμένα «δεν σας αρέσουν».

Και ποιες αναρτήσεις είναι ενδιαφέρον για μας; Τι θα δούμε στην αρχική σελίδα του Facebook και πως το συμπεράνει αυτό το λογισμικό; Το αποφασίζουν οι αλγόριθμοι βάση του Edge-Rank. Μια βαθμολογία δλδ των αναρτήσεων που βασίζεται σε διάφορα κριτήρια, όπως π.χ. ποιανού χρήστη (φίλου) τα άρθρα διαβάσατε πιο πολύ, απαντήσατε, γράψατε κάτι στον τοίχο, κάνατε like. Και τα στοιχεία που δηλώσατε στην εγγραφή σας είναι κριτήριο, όπως διεύθυνση, επάγγελμα, τόπος, πόλη, όπως και οι λέξεις κλειδιά των αναρτήσεων που διαβάσατε. Και σίγουρα πολλά άλλα κριτήρια που δεν μου είναι γνωστά.

Η έκπληξη για πολλούς χρήστες είναι μεγάλη, όταν μια μέρα ανοίγουν το Facebook και καταλαβαίνουν ότι εξαφανιστήκανε φίλοι (που δεχτήκατε το αίτημα κάποτε) και δεν βλέπουνε όλες τις αναρτήσεις τους. Απλώς συνειδητοποίησαν το φίλτρο (καλημέρα και από εμένα). Αυτός είναι και ο λόγος που κατά καιρούς αναρτούνται άρθρα με πολύ θυμό σε διάφορα blog και σελίδες που γράφουνε για φίμωση του Facebook, εξαπάτηση. Άλλη βλέπουν και την CIA να κρύβεται από πίσω, συνωμοσίες ενάντια στο Έθνος, παραλληλισμούς με τον Μπαξεβάνη και πολλές άλλες φαντασιώσεις…

Ένα λογισμικό φίλτρο είναι απαραίτητο σε ένα κοινωνικό δίκτυο, όπου χρήστες φτάνουν να έχουν εκατοντάδες/χιλιάδες φίλους. Αντιθέτως χωρίς φίλτρο, η ροή των αναρτήσεων, φωτογραφιών, συνδέσμων θα ήταν τόσο μεγάλη, που δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να τα παρακολουθήσει όλα. Και γιατί όχι, αν το κάνει και μια μηχανή αναζήτησης. Αν δεν με ενδιαφέρουν οι γάτες αλλά τα σκυλιά, δεν θέλω να τις βλέπω τις γάτες στα αποτελέσματα αναζήτησης. Και θα βλέπω μόνο σκυλιά αν έκανα αναζήτηση στο google και έψαχνα για κατοικίδια, πατώντας στα αποτελέσματα στις σελίδες που έχουν να κάνουν μόνο με σκυλιά.

Το πιο ύπουλο στην λειτουργία του Facebook φίλτρου είναι και κάτι άλλο. Το ότι οι διαφημίσεις (αναρτήσεις) πρέπει να πληρώνονται για να της δούνε όλοι (εκτός τις διαφημίσεις). Θέλεις να σε δούνε, πλήρωνε! Μεγάλο λάθος της εταιρίας, αλλά ποιος με ακούει.

Οι πληρωμένες αναρτήσεις αυτές εμφανίζονται κανονικά στην ροή, ο χρήστης δεν έχει την δυνατότητα να καταλάβει ότι πρόκειται για πληρωμένη ανάρτηση. Αντιθέτως π.χ στα αποτελέσματα αναζήτησης στο google που εμφανίζονται οι διαφημίσεις δεξιά.

Εγώ τουλάχιστον, θα ήθελα να ξέρω αν κάποιος πλήρωσε για να δω εγώ μια ανάρτηση, από την στιγμή που γνωρίζω την λειτουργία του φίλτρου. Γιατί χωρίς να ξέρω ότι η ανάρτηση είναι πληρωμένη, μπορεί και κάποιος να διαμορφώσει γνώμες έτσι... κάνω λάθος;

Τελικώς όμως, μήπως ενισχύεται η αντίληψη του χρήστη για τον κόσμο αυτών (και όχι μόνο τον ψηφιακό κόσμο), αν καταλάβει την λειτουργία των φίλτρων;

Ναι, αν το καταλάβει. Αντιθέτως θα νομίζει πως όλος σχεδόν ο κόσμος του Facebook, έχει την ίδια γνώμη, με την δικιά του. Μια διαστρεβλωμένη εικόνα σε σχέση με τον πραγματικό κόσμο, όπου «αλληλεπιδράμε» με όλους τους ανθρώπους χωρίς φίλτρο.

Έτσι δικαιολογούνται μάλλον και διάφορες ανόητες δηλώσεις πολιτικών ή και δημόσιων προσώπων, που νομίζουν ότι μεγάλο μέρος συμφωνεί μαζί τους, καταλάβατε σωστά, πιθανών να περνάνε πολύ χρόνο στο Facebook…

Υπάρχουν όμως και κίνδυνοι, για όποιον δεν γνωρίζει. Σε έναν τέτοιο ψηφιακό κόσμο, όπου όλοι σχεδόν τυχαίος έχουν την ίδια γνώμη ή και παρόμοια, κάποιος, πιο δύσκολα θα αναρτήσει μια αντίθετη άποψη. Προ πάντων, αν πρόκειται για θέματα που είναι αισθηματικά φορτισμένα. Προσοχή λοιπόν! Σίγουρα επηρεάζει αυτό και τον «πραγματικό κόσμο». Σίγουρα χρειάζονται τα φίλτρα αυτά περαιτέρω εξέταση. Η Ιδέα και μόνο πως ένας αλγόριθμος/λογισμικό διαμορφώνει γνώμη, θα έπρεπε να μας τρομάζει!

Το ότι είναι έτσι, μπορεί όποιος θέλει να το επιβεβαιώσει και μόνος του. Όχι μόνο συγκρίνοντας των ψηφιακό κόσμο αυτόν με την πραγματικότητα. Αλλά συγκρίνοντας την ποικιλία απόψεων του δικτύου σας στο Facebook με τα σχόλια ενός άρθρου μιας ηλεκτρονικής εφημερίδας. Θα διαπιστώσετε μεγάλες διαφορές. Γιατί το φίλτρο αφαιρεί ότι νομίζει πως δεν σας αρέσει.

«Κινούμαστε σε έναν κόσμο, όπου το διαδίκτυο μας δείχνει πράγματα, που νομίζει πως θέλουμε να τα δούμε, δεν μας δείχνει πράγματα που θα έπρεπε να δούμε»(El Pariser, Filter Bubble)

Δεν πρόκειται για συνομωσία, αρκεί να γνωρίζουμε ότι υπάρχουνε τέτοια φίλτρα. Ιδιωτικές εταιρίες είναι που προγραμματίσανε τα φίλτρα αυτά και τα χρησιμοποιούνε. Και όπως όλες οι δωρεάν προσφορές των εταιριών αυτών (κοινωνικά δίκτυα, αναζήτηση, δωρεάν Ιστοσελίδες), πρέπει να ξέρει ο κάθε χρήστης, ότι στην ουσία δεν είναι δωρεάν. Το συμφέρον είναι αμοιβαίο. Η χρήση είναι δωρεάν αλλά πληρώνουμε με τα στοιχεία μας και την χρήση των υπηρεσιών, προσφέροντας στις εταιρίες αυτές πλατφόρμες διαφήμισης, δοκιμής, αναλύοντας την συμπεριφορά μας. Για ποιο στοχευμένες διαφημίσεις των πελατών τους σε ένα έτοιμο κοινό. Και όπως κάθε ιδιωτική εταιρία, έτσι και αυτές, έχουν έναν στόχο, το κέρδος. Το Facebook κατάφερε με την νέα αλλαγή να αυξήσει την αξία των μετοχών του.

Το φιλτράρισμα είναι και αντιστρέψιμο. Αρκεί τα ενδιαφέροντα μας να γίνουν πιο πολλά. Το φίλτρο μαθαίνει. Αν δώσουμε παραπάνω σημασία στους φίλους που δεν βλέπουμε άλλο τις αναρτήσεις τους, κάποτε θα τις βλέπετε αυτόματα ξανά. Όπως και στον πραγματικό κόσμο, όποιος δεν νοιάζεται για τους φίλους του, τους χάνει.

Και όποιος θέλει να ενημερώνετε πιο σωστά, δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να επισκέπτεται πολλές διαφορετικές ιστοσελίδες, blogs, ηλεκτρονικές εφημερίδες. Είναι μεγάλο λάθος να βασίζεται κάποιος μόνο στα κοινωνικά δίκτυα και τις αναρτήσεις εκεί. Εκτός και θέλει να ενημερώνετε διαστρεβλωμένα, με αναρτήσεις που θα του αρέσουν.

Δεν είναι τυχαία η φράση «αυτός είναι στην κοσμάρα του»…

Χουσάς Νικόλαος

Ειδικός Πληροφορικής - Ανάπτυξη εφαρμογών

www.newageit.gr

Μοιραστείτε...